Huyết áp là áp lực của máu vào thành mạch máu. Qua tổng kết của các nhà khoa học y học quy định khi tim bóp là huyết áp tối đa (thì tâm thu), khi tim giãn (thì tâm trương) là huyết áp tối thiểu. Gọi huyết áp thấp khi có chỉ số đo huyết áp tối đa dưới 90, huyết áp tối thiểu dưới 70mmHg.
Đông y khám bệnh qua 4 bước (gọi là tứ chẩn).
Vọng là nhìn thần sắc và hình dáng người bệnh: người thấp huyết áp thường da xanh, dáng mệt mỏi, lưỡi nhiệt, môi nhợt.
Văn là nghe ngửi: tiếng nói người bệnh nhỏ, yếu, hơi thở bình thường hoặc hôi.
Vấn là hỏi bệnh: Người bệnh đổi tư thế dễ chóng mặt hoa mắt; Đau lưng cổ gáy, sợ lạnh, dễ ra mồ hôi; Có thể hồi hộp, mất ngủ, có thể sa trực tràng, sa tử cung.
Thiết là sờ: sờ da thường lạnh ẩm. Sờ mạch: mạch trầm nhược, hay trầm tế.
Đông y chia chứng bệnh này làm 4 thể. Tùy từng thể bệnh mà dùng bài thuốc phù hợp như sau:
Tỳ khí hư
Biểu hiện: Ăn uống kém, cơ nhẽo, chân tay lạnh, đại tiện lỏng, mạch trầm
Bài thuốc: cát lâm sâm 12g, mạch môn 12g, hoàng kỳ 20g, phá cổ chi 12g, bạch linh 16g, nhục đậu 8g, bạch truật 16g, hoài sơn 16g, mộc hương 12g, cam thảo 6g, sa nhân 12g, nhục quế 8g. Sắc uống.
Tâm tỳ khí hư
Biểu hiện: Người bệnh có biểu hiện: hồi hộp, ngủ mê, ăn kém, người mệt mỏi, ngại hoạt động, đổi tư thế dễ chóng mặt, có thể sa trực tràng, tử cung, mạch trầm nhược.
Bài thuốc: hoàng kỳ 20g, quế chi 12g, bạch truật 16g, bạch thược 12g, can khương 8, táo nhân 12g, nhục quế 8g, bá tử nhân 12g, đương quy 12g, cam thảo 6g, đẳng sâm 16g. Sắc uống.
Tỳ thận dương hư
Biểu hiện: Váng đầu, ù tai, ngủ kém. Đau mỏi lưng gối chân tay lạnh, sợ lạnh, di tinh, tiểu đêm, lưỡi nhợt, mạch trầm nhược.
Bài thuốc: nhân sâm 12g, liên thục 20g, hà thủ ô 20g, bạch linh 6g, đại táo 16g, bạch truật 16g, bá tử nhân 8g, bạch thược 12g, kỷ tử 12g, sinh khương 3 lát, táo nhân 10g. Sắc uống ngày 1 thang
Khí âm lưỡng hư
Biểu hiện: Đau đầu, chóng mặt, họng khô khát, mạch tế sắc
Bài thuốc: Sinh mạch tán: nhân sâm 12g, hoàng kỳ 16g, mạch môn 12g, đương quy 12g, ngũ vị 8g, kỷ tử 12g, hoàng tinh 16g, nhục quế 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Chú ý: Khi huyết áp quá thấp, mạch nhanh nhỏ khó thấy. Huyết áp tối đa dưới 60mmHg là tình trạng trụy mạch phải phối hợp cấp cứu theo Y học hiện đại, Đông dược có thể thêm nhân sâm, phụ tử chế.
